Rożnowice (do 1948 Rozembark, następnie Rożanów) to wieś znajdującą się w powiecie gorlickim, w województwie małopolskim, niedaleko Biecza. Miejscowość ulokowała się w dolinie potoku Sitniczanka na krańcu Pogórza Ciężkowickiego. Na uwagę zasługuje tutaj rzymskokatolicki kościół św. Andrzeja Apostoła i św. Anny, który mieści się w samym centrum wsi, przy głównej drodze wojewódzkiej nr 980 na wzgórzu, kilka kilometrów od Binarowej gdzie przy tej samej szosie stoi słynny rzymskokatolicki kościół św. Michała wpisany na światową listę dziedzictwa UNESCO.

Obecnie zabytkowy kościół jest jednym z bardziej cennych zabytków znajdujących się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego. Powstał w latach 1756–1764 w miejscu poprzedniej świątyni i razem z kościołem św. Michała Archanioła z Szalowej jest obiektem, gdzie zastosowano wybitne formy barokowe w drewnianej architekturze sakralnej. Inicjatorem budowy był ówczesny proboszcz parafii w Rożnowicach, ks. Paweł Gołkowski. Biskup przemyski Franciszek Wierzchleyski konsekrował go w 20 czerwca 1850 roku.

Z historii kościoła

Ważną datą w historii kościoła był dzień 4 sierpnia 1992 roku, kiedy z ołtarza Matki Boskiej Częstochowskiej skradziono figurki aniołków i krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego, a z zakrystii grupę Ukrzyżowania oraz ze skarbca Krzyż. Prawdopodobnie zabytki zostały wywiezione za granicę i była to kradzież na zamówienie. To nie koniec nieszczęść, gdyż w sierpniu tego samego roku od pioruna spłonęła wieża — dzwonnica, zabytkowe organy, a
także dach, który pokryto blachą do momentu jego odbudowania. Spłonęły także zabytkowe późnobarokowe organy.

Wieżę z okapnikami odbudowano w latach 2010-2011, a dach pokryty gontem oraz sklepienia kolebkowe w nawie głównej i nawach bocznych powstały w 2013 roku. Kolejna renowacja miała miejsce w latach 2016-2018, gdy ściany oszalowano nowymi gontami na kilku poziomach. Po pożarze w latach 1993-1997 zbudowano kościół p.w. Matki Bożej Fatimskiej główną siedzibę parafii.

Kształt świątyni

Obiekt jest konstrukcji zrębowej, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Nawę pokryto prostym dachem dwuspadowym z wieżyczką sygnaturki na kalenicy. Imitowane w drewnie kolumny oddzielają nawę główną od naw bocznych. Na uwagę zasługuje faliście wygięta belka tęczowa. Wolnostojąca, przylegająca jedynie w części do kościoła drewniana
wieża konstrukcji słupowej posiada oryginalny i zarazem niespotykany kształt przywodzący na myśl orientalną pagodę, spotykaną w buddyjskiej architekturze sakralnej. Zwieńczona jest pozorną izbicą z wysmukłym czterospadowym dachem z kopułką.

Wnętrze i jego wyposażenie

Wnętrze jest w stylu późnobarokowym, który urządził głównie ks. Józef Kanty Wiśniowski. Na górze ścian widać klasycystyczne esownice, które są mniej okazałe w zakrystii. Na wyposażenie składają się m.in. trzy rokokowe ołtarze: ołtarz główny (gdzie są obracane nisze z rzeźbami Matki Boskiej z Dzieciątkiem, Chrystusa Bolesnego, Chrystusa Zmartwychwstałego i św. Andrzeja), św. Anny i Matki Boskiej Częstochowskiej. Barokowa chrzcielnica stoi z kolei w prezbiterium. Większość wyposażenia pochodzi z XVIII wieku, jednak nie brakuje tutaj starszych elementów. Mowa tutaj o dwóch krucyfiksach, jeden z ok. 1380-1390 roku, a drugi z XVI wieku. Całość uzupełniają liczne rzeźby, kilka obrazów oraz feretron Św. Andrzeja i Anny.

Kościół poza sygnaturką posiadał cztery dzwony, jednak do obecnych czasów dotrwał tylko jeden z 1610, który po pęknięciu przelano i powiększono w 1929 roku. Trzy pozostałe były efektem kradzieży Niemców podczas I i II wojny światowej (jeden z nich skradziony został w 1829 roku).

Polichromia na przełomie wieków

Neoklasycystyczną polichromię o motywach roślinnych i geometrycznych, wykonano w 1787 roku przez Jana Kozickiego, która obejmuje oprócz ścian także chór, kolumny, obramowania okien i drzwi oraz zamykane ławki. Przemalowano ją jednak w 1894 roku i ponownie odsłonięto po pracach konserwatorskich prowadzonych w latach 1970–1975. Wcześniejsza XIX-wieczna polichromia posiadała cztery przedstawienia na sklepieniach prezbiterium. Były to: Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, w nawie głównej „Przemienienie Pańskie”, w nawie północnej Św. Andrzeja., w nawie południowej przedstawienie Św. Anny nauczającej Maryję.

Prace konserwatorskie w 1973 roku dowiodły, że sklepienia nie posiadają żadnej pierwotnej dekoracji malarskiej i dlatego stworzono nowe projekty, bardziej dostosowane do stylu wnętrza, na jakie składają się przedstawienia: Adoracji Dzieciątka w nawie głównej oraz Zwiastowania NMP w prezbiterium.

Kościół otacza ogrodzenie z drewnianych belek pokrytych gontowych daszkiem na kamiennej podmurówce. W skład ogrodzenia wchodzą dwie bramki oraz murowana kaplica grobowa hrabiów Więckowskich. Pod wieżą mieści się główne wejście, a od strony południowej boczne przez kruchtę (babiniec).

Źródła:

[1] https://parafiaroznowice.pl/
[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_św._Andrzeja_Apostoła_w_Rożnowicach
[3] https://swiatynia3d.pl/project/roznowice-kosciol-pw-sw-andrzeja-apostola/

GPS:
N 49 45.491 (49.758183)
E 21 09.674 (21.161233)

Tomek

Uwielbiam odkrywać miejsca, w których nie byłem. Chodzę po górach i podróżuję. Interesuje mnie historia, sport oraz etnografia. Zajmuję się także genealogią rodzinną.