Łysa Przełęcz (570 m n.p.m.) w Beskidzie Małym, nazywana także Siodłem, oddziela Łysą Górę (653 m n.p.m.) od Rogacza (828 m n.p.m.). Jest przełęczą w Grupie Magurki Wilkowickiej. Północno-wschodnie stoki przełęczy opadają do doliny potoku Mraźnicy (nazywany także Małą Straconką i na niektórych mapach błędnie Zimnikiem) w Straconce (dzielnicy Bielska-Białej), a południowo-zachodnie do doliny potoku Skleniec w Wilkowicach. Najbardziej popularne drogo na przełęcz prowadzą od strony dzielnic Bielska-Białej, Straconki i Mikuszowic Krakowskich.

Kiedyś było lepiej

Kiedyś na Siodle wyłaniała się wspaniała panorama w kierunku Skrzycznego, Klimczoka i Magury z Szyndzielnią. Aktualnie widok prawie ograniczony. Pamiętam lata 90. i początek XXI wieku, kiedy to miejsce było jedną wielką polaną, gdzie ludzie rozkładali koce i ręczniki i się opalali. Sam tak robiłem i nawet między moją maturą pisemną a ustną także to robiliśmy, wjeżdżając tutaj czy na Magurkę Wilkowicką rowerami. W pewnym momencie (po niejasnych układach związanych z pozwoleniem na zabudowę w urzędzie w Wilkowicach) działka została kupiona przez prywatnego inwestora. Przełęcz Łysa bowiem administracyjnie należy do Wilkowic. Efektem tego jest kompleks willowy, doprowadzona droga asfaltowa i otoczenie terenu płotem. Dzięki temu miejsce stało się czyjeś, a nie wszystkich. Przyroda zrobiła swoje i rozrosły się drzewa prawie zupełnie, zasłaniając niegdyś wyjątkowy widok. On jest dostępny tylko dla mieszkających tam ludzi.

Opis Radosława Trusia

Z tymi terenami i samą przełęczą związane jest także opis autorstwa Radosława Trusia:

Gdy w XVI w. przybyli tu pasterze wołoscy, wiodoący ze sobą stada owiec i kóz, na niewykorzystywanych dotychczas grzbietach górskich wypalali lasy, tworzyli polany i wypasali swoje trzody. Na Łysej Górze i Magurce powstały wtedy koszary i szałasze. Wołosi nie stworzyli odrębnej osady, lecz mieszkali w górnych partiach dolin obu Straconek. Największy sałasz “Magórka” sięgał od Łysej Przełęczy przez Rogacz aż po Sokołówkę, sałasz “Gajka” znajdował się pod przełęczą Przegibek, na stokach Gaików i Groniczków, a na Jałowcowej Górze istniało pastwisko “Pośredni”.

szlak turystyczny czerwony: Bielsko Biała – Łysa Góra – Łysa Przełęcz – Schronisko PTTK na Magurce Wilkowickiej – Rogacz (828 m n.p.m.) – Wilkowice
szlak turystyczny żółty: Straconka – Mała Straconka – Łysa Przełęcz – Rogacz – Schronisko PTTK na Magurce Wilkowickiej
szlak turystyczny czarny: Wilkowice – dolina potoku Skleniec – Łysa Przełęcz

Porównanie zdjęć z 2007 roku ze stanem obecnym.

Tomek

Uwielbiam odkrywać miejsca, w których nie byłem. Chodzę po górach i podróżuję. Interesuje mnie historia, sport oraz etnografia. Zajmuję się także genealogią rodzinną.