Przemierzając nadmorskie tereny Czarnogóry i kierując się wybrzeżem Adriatyku w stronę Albanii, znajduje się portowe miasto Bar. Dzieli się ono na dwie części: Nowy Bar i Stary Bar. Wszystkim, którzy lubią zamki i twierdze polecam udanie się do starszej części miasta. Można się jednak trochę zdziwić, gdyż Stary Bar jest ulokowany około 4 kilometry w głębi lądu i nie stanowi przylegającej do nowszej części miasta dzielnicy, jak to jest w innych miastach. Ma to swój powód, ale o tym dalej.

Kierunek: Stary Bar!

W zależności od ruchu drogowego można się tam dostać w około 15 minut (trasa około 10 kilometrów). Dojeżdżają tutaj także autobusy. Twierdza ulokowana jest wysoko, więc wiodą tam serpentyny. Okolica jest górzysta i szczególnie okazała w słoneczny (przeważnie upalny) dzień. W miarę zbliżania się do Starego Baru wyłaniają się mury zamkowe i zaczynają się parkingi dla samochodów. Kierując się jednak wyżej w kierunku wejścia na teren ruin nie powinno być problemu z zaparkowaniem auta.

Brukowany deptak miasta

Wejście na teren podgrodzia znajduje się w sąsiedztwie tutejszego meczetu. Prowadzący w dół brukowany “deptak” to tutejsza “cepelia” łącząca zamek z dolną częścią miasta. Ulokowały się tutaj kawiarnie, restauracje, sklepy z pamiątkami i przede wszystkim punkty sprzedaży oliwy z oliwek. Umiejscowione są tutaj zabudowania w stylu romańskim, gotyckim i renesansowym. Co ciekawe często można spotkać polskie napisy i wielu sprzedawców rozumie polski język, a nawet nim operuje. Gdy byliśmy tutaj, to mijaliśmy wielu naszych rodaków.

Oliwa z oliwek z tutejszych drzew oliwnych

Warto jest zainteresować się wspomnianą oliwą produkowaną z drzew oliwnych rosnących na tym obszarze Czarnogóry i innymi miejscowymi specjałami. Sprzedawane są tutaj lokalne przetwory, wina, przyprawy, dania z owoców morza itp.

Z praktycznych rzeczy dodam, że przy samym wejściu na ów “deptak” znajduje się kawiarnia – pub “Velja Vrata”, gdzie można skorzystać z Wi-Fi. O hasło można poprosić pracowników lokalu. Jest to o tyle ważna informacja, gdyż jesteśmy poza terenem Unii Europejskiej, więc wszyscy którzy byli poza jej strefą wiedzą ile kosztuje połączenie telefoniczne, albo dane komórkowe.

Antibarum od średniowiecza

Słów kilka na temat twierdzy Stary Bar, którego powstanie datuje się na VI wiek. Miasto leży na wzniesieniu Londša (241 m n.p.m.) i zajmuje teren około 4,5 hektara. We wczesnym średniowieczu Antibarum (nazwa pochodzi od włoskiego Bari, które leży w linii prostej przez morze) wchodził w skład Cesarstwa Bizantyjskiego, a po 1090 roku stał się częścią państwa serbskiego (lata świetności pod panowaniem dynastii Nemanjića). Kolejne lata to krótkie panowanie Republiki Weneckiej, a w drugiej połowie XIV wieku kontrolowała ten teren Rodzina Zeta Balšić (pozostałości miasta pochodzą prawdopodobnie z tego okresu). Gdy imperium serbskie się rozpadło, to na krótko przejął posiadłości Ludwik I Węgierski, a po nim od 1443 roku ponownie Wenecja (Stary Bar pozostał miastem-państwem autonomicznym z własnym wojskiem, flagą i monetą!).

Czasy Imperium Osmańskiego

Następnie w 1571 roku miasto zostało przejęte przez Imperium Osmańskie, którego ekspansja rozszerzała się wtedy na północ Europy. Za panowania Turków powstało ufortyfikowane miasto warowne. Twierdza popadła w ruinę przede wszystkim w wyniku działań wojennych pod koniec XIX wieku. 13 listopada 1877 roku miała miejsce wojna czarnogórsko-osmańska (1876-78). Stary Bar został oblężony przez wojska pod dowództwem Mašo Vrbica. Obroną dowodził Ibrahim Bey i odmówił kapitulacji pomimo ciężkiego bombardowania, które prowadziły cztery rosyjskie i sześć otomańskich dział zdobytych wcześniej w bitwie pod Nikšiciem. Siedem tygodni takiego bombardowania spowodowało znaczne zniszczenia.

Zniszczenia twierdzy

5 stycznia 1878 roku Czarnogórcy zdetonowali ładunek wybuchowy o masie 225 kg wewnątrz miejscowego akweduktu wybudowanego za panowania tureckiego, którego zniszczenie odcięło wodę od miasta. Ibrahim Bey następnie poddał miasto 9 stycznia tego samego roku, a Bar został przyznany Czarnogórze po kongresie w Berlinie. Z ciekawostek można jeszcze dodać, że akwedukt ponownie został zniszczony 15 kwietnia 1979 roku, tym razem w wyniku trzęsienia ziemi, które trwało “tylko 10 sekund” (bilans zabitych: 101 osób w Czarnogórze i 35 osób w Albanii). Fakt ten spowodował opuszczanie terenu przez wielu mieszkańców i osiedlanie się ich w części nadmorskiej. Dopiero kilka lat później, gdy akwedukt odbudowano, ludzie zaczęli tu wracać.

I pomyśleć, że było to kiedyś znane miejsce o wielkim znaczeniu politycznym, kulturalnym i handlowym — konkurujące w tym ostatnim temacie z chorwackim Dubrownikiem!

Zwiedzanie ruin miasta

Bilet na zwiedzanie ruin twierdzy Stary Bar kosztuje 2 euro. Najlepiej kierować się za drogowskazami. Na samym początku znajduje się odrestaurowany mały amfiteatr ze sceną i ławkami dla publiczności gdzie odbywają się różne wydarzenia. W pobliżu w jednym z pomieszczeń jest także mała wystawa dotycząca Starego Baru oraz eksponowane są tutaj archeologiczne znaleziska z tego terenu, m.in. kule armatnie czy naczynia.

Stamtąd można udać się do hamamu, czyli tureckiej łaźni z XVIII wieku. Powyżej tych obiektów znajduje się m.in. mała część cerkwi prawosławnej świętego Jana (odrestaurowano małą kapliczkę). W tym miejscu uśmiechnięty pan zaprasza wszystkich Polaków, Rosjan… by weszli i zapalili świeczkę w czyjejś intencji. Następnie okazuje się, że warto dać mu jakieś euro “co łaska”, gdyż zapewne intencja będzie bardziej skuteczna 😉 Ciekawym obiektem w pobliżu jest zachowana kamienna wieża zegarowa z XIX wieku oraz pozostałości cerkwi świętej Katarzyny.

Im wyżej, tym ciekawiej…

Jeszcze wyżej mieszczą się resztki dwóch pałaców oraz mury obronne, którymi można się wdrapać wysoko na cytadelę z XI-XII wieku. Rozpościera się stąd wspaniała panorama na wszystkie strony świata. Z jednej strony bardzo blisko są Góry Dynarskie, m.in. pasmo Rumija (1595 m n.p.m.), a w niedalekiej oddali widać morze i zabudowania Nowego Baru. Pozostałymi zabytkami wartymi zobaczenia są ruiny: późnoromańskiego kościoła św. Mikołaja, XII-wiecznego Pałacu Biskupów oraz kościoła świętej Wenerandy z XV wieku.

Podsumowanie

Na zwiedzanie Starego Baru zagospodarować trzeba przynajmniej dwie godziny. W miesiącach upalnych wskazane jest posiadanie zapasów wody mineralnej. Dobrze jest także mieć ubrane jakieś pełne obuwie, gdyż jest ślisko ze względu na wszędobylskie kamienne kruszywo. Ciągle trwają tutaj zabiegi renowacyjne i wykopaliska archeologiczne więc miejsce staje się coraz bardziej “cenne”. A jest tu co robić, gdyż ponad 240 budynków jest zrujnowanych.

Wszystkim, którzy będą przebywać na czarnogórskim wybrzeżu Adriatyku oraz tym, którzy tylko będą przejeżdżać przez ten region, gorąco polecam zarezerwowanie sobie trochę czasu i zboczenie z trasy w to malownicze miejsce.

bilet normalny do twierdzy Stary Bar: 2 euro
kawa w kawiarni: 2-3 euro
pamiątkowe magnesy: około 2 euro
mała buteleczka oliwy z oliwek 100 ml: 2,5 euro
wachlarz z cepelii: 3 euro
parking dla samochodów: 1 euro lub darmo

Tomek

Tomek

Uwielbiam odkrywać miejsca, w których nie byłem. Chodzę po górach i podróżuję. Interesuje mnie historia, sport oraz etnografia. Zajmuję się także genealogią rodzinną.