Żywiecczyzna to region geograficzny i etnograficzny w południowej Polsce, w województwie śląskim. Historycznie to najbardziej na zachód wysunięty obszar Małopolski. To tutaj na granicy ze słowacką Orawą mieści się Sól, wieś posiadająca wiele przysiółków, między Zwardoniem a Rycerkami (Rycerka Dolna i Rycerka Górna) oraz słowacką Oszcadnicą. Wioska ulokowała się wzdłuż doliny potoku o nazwie Słanica, która wpływa do Soły. Z północy wznosi się pasmo Rachowca, a od południa Oźna i Sobańska Góra.

Początki Soli – warzelnictwo

Sól powstała prawdopodobnie w XV wieku, gdyż odnotowano, iż wtedy mieszkańcy zajmowali się warzelnictwem soli. W tamtych czasach ten surowiec był bezcenny. Do dziś solanka jest wielkim bogactwem regionu. W średniowieczu profesjonalni prasołowie i waryczowie uzyskiwali sól w żelaznych panwiach, które ogrzewane były drewnem. Produkowana tutaj sól w ilości około 50 kg dziennie trafiała na sprzedaż do niedalekiego Żywca i Oświęcimia. Trwało to do połowu XVII wieku, a pamiątką z tego okresu są drzwi żywieckiej fary, które powstały właśnie z żelaznych panwi. Oczywiście nie trzeba chyba dodawać, dlaczego osada przyjęła nazwę Sól.

Dzwonnica Loretańska

Najbardziej okazałym zabytkiem znajdującym się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego jest pochodząca z 1837 roku loretańska dzwonnica.

/Nazwa „Dzwonnica Loretańska” wzięła się od Matki Bożej Loretańskiej i związanego z nią kultu, który rozpowszechnił się w XVII wieku i związany był z budową replik Świętego Domku z Loreto i trwał przez cały XVIII wiek. Pomimo tego, że władze kościelne zakazały używania dzwonków do rozpędzania burz, to mieszkańcy dalej w to wierzyli i stawiali dzwonnice. Sporo takich obiektów powstało w XIX i na początku XX wieku m.in. na Podhalu, Żywiecczyźnie, Orawie i w okolicach Babiej Góry. Sporo takich dzwonnic zachowało się na Żywiecczyźnie, jednak nie wszystkie dzwonią./

Kształt dzwonnicy

Miejscowa dzwonnica zbudowana została w konstrukcji słupowej i obito ją gontami. Budowla w kształcie czworobocznym posiada lekko pochyłe ściany, na których osadzono ostrosłupowy dach, zwieńczony krzyżem z żelaza. Ściany pod dachem ozdobiono deseczkami, gdzie na końcach wycięto ozdobne wzory, by imitowały izbice tak jak w
drewnianych wieżach kościołów.

Od strony drogi w ścianie jest wnęka, gdzie za szkłem mieszczą się święte obrazy. Wewnątrz dzwonnicy bije XIX- wieczna sygnaturka (o średnicy 46 centymetrów), którą odlał Leopold Franciszek Stanki z Ołomuńca.

Dzwonnica pełniła różne funkcje. Rano, w południe i wieczorem wzywała do modlitwy Anioł Pański. Dzwoniono także, gdy nadchodziła burza, gdyż wierzono, że dźwięk dzwonu skutecznie odpędzi nawałnice i pioruny. Dźwięk sygnaturki alarmował także o pożarze, powodzi oraz żegnał zmarłych.

Dzwonnica mieści się także na szlaku turystycznym:

Zwardoń Centrum (690 m n.p.m.) – Osiedle Rachowiec skrzyżowanie z czarnym szlakiem (780 m n.p.m.) – Rachowiec (954 m n.p.m.) – Sól Stara Dzwonnica (568 m n.p.m.) – Sól PKP (550 m n.p.m.)
znaki czerwone – 8,5 km – suma podejść 250 m (400 m)
czas przejścia 3.15 godz./ 3.30 godz.
punkty do GOT 9/ 11.

Szlak ten został wyznakowany w roku 1928 przez Władysława Midowicza jako szlak narciarski.

[1] https://www.slaskie.travel/poi/15810/dzwonnica-drewniana-w-soli
[2] https://zywiecinfo.pl/historia/dzwonnice-loretanskie-na-zywiecczyznie

Tomek

Uwielbiam odkrywać miejsca, w których nie byłem. Chodzę po górach i podróżuję. Interesuje mnie historia, sport oraz etnografia. Zajmuję się także genealogią rodzinną.