XVII wiek na terenach Śląska Cieszyńskiego był okresem bardzo niebezpiecznym dla protestantów. Rządy katolickich Habsburgów zdecydowanie przeciwstawiały się reformacji. Cesarz Ferdynand III w 1654 roku wydał w tej sprawie stosowny dekret. Odbierano kościoły ewangelikom co spowodowało, że wierni musieli szukać innego miejsca na modlitwę.
Jaworzański kościół
Jednym z takich miejsc było zbocze góry Wysokie w Beskidzie Śląskim. Takie miejsca oddalone od domostw ludzkich umożliwiały odprawianie mszy. Mieszkańcy niepozornie udawali się na takie spotkania i nabożeństwa. To wszystko musiało być realizowane w sposób tajny, gdyż było nielegalne i groziło surową karą. Msze w obrządku luterańskim odprawiali wędrowni kaznodzieje m.in. z Górnych Węgier (Słowacji) oraz Dolnego Śląska.
Tradycja ustna przekazywana z pokolenia na pokolenie o tym miejscu umożliwiła zlokalizowanie tego miejsca leżącego w granicach Jaworza. Podczas badań archeologicznych Leśnego Kościoła (w przeszłości także błędnie nazywanego Uroczyskiem kultowym) natrafiono na 13 stopni ułożonych w kształcie amfiteatru, na których zasiadali modlący się. Poniżej siedzisk znajdował się ołtarz, gdzie kaznodzieja prowadził nabożeństwa, jednak nie został on odnaleziony. W tym miejscu mogło zmieścić się nawet pięćset wiernych.
Warto dodać, że co rok 15 sierpnia ma tutaj miejsce nabożeństwo ewangelickie.
Na jednym ze zdjęć zamieszczonych w galerii widać jaka odległość dzieliła tajemne miejsce spotkań protestantów od kościoła katolickiego. Leśne Kościoły można także odwiedzić jeszcze w kilku miejscach, m.in pod Równicą w Ustroniu oraz przy szlaku z bielskich Błoń na Kozią Górę. Łącznie takich miejsc po stronie polskiej doliczono się sześć, a po stronie czeskiej trzech.
Szlaki prowadzące do Leśnego kościoła w Jaworzu: niebieski od zapory w Wapienicy i żółty przez Borowinę od Jaworza z ul. Panoramicznej.
Inne beskidzkie kościoły leśne znajdują się m.in. powyżej bielskich błoń, gdzie znajduje się tzw. stół ołtarzowy JAN czy na polanie poniżej schroniska na Dębowcu.
opracowała: Monika Pawlak
korekta: Tomasz Wawak
Źródła:
[1] Michał Pilch. „Leśne kościoły” w Beskidach. „Ewangelik”, s. 67-74, 2008, nr 2 (pol.).
[2] Jerzy Below: Leśne kościoły. Miejsca tajnych nabożeństw ewangelickich w Beskidzie Śląskim. Bielsko-Biała: Wyd. Augustana, 2009. ISBN 978-83-88941-93-1.
[3] Władysław Sosna: Leśne świątynie. Katowice: 2015, s. 46-121, [w:] W. Sosna, Barwy luteranizmu na Śląsku Cieszyńskim. Wybór prac. ISBN 978394231200.
[4] Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 19. ISBN 978-83-933109-3-7.
[map_bank maps_id=”13″ map_title=”hide” map_description=”hide” map_height=”250″ map_width=”100″ map_themes=”default1″]
Polska
Od zawsze moją pasją była historia i jej tajemnice. Uwielbiam górskie wędrówki oraz zwiedzanie miejsc mało znanych, ale wartych uwagi.
