Cerkiew Kosmy i Damiana w Skwirtnem

Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Skwirtnem to dawna łemkowska greckokatolicka świątynia, którą po akcji „Wisła” w 1947 roku użytkuje kościół filialny parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Uściu Gorlickim. Jest jedną z najbardziej okazałych cerkwi zachodnio łemkowskich. Powstała w 1837 roku i znajduje się na małopolskim szlaku architektury drewnianej i jest wpisana w rejestr zabytków od 1991 roku.

Wyjątkowość drewnianej budowli

Jest modelowym przykładem XIX-wiecznej cerkwi wzniesionej w stylu północno-zachodnim. Drewniana budowla o konstrukcji zrębowej jest orientowana i trójdzielna. Powstała na planie stworzonym z trzech prostokątów zbliżonych do kwadratu. Składa się z prezbiterium oraz szerszej nawy z babińcem (wydzielonej części dla kobiet). Każdą część budowli pokrywa odrębny dach. Wieża o konstrukcji słupowej obejmuje całość ściany babińca. Wokół niej znajduje się zachata (dodatkowa przestrzeń). Wszystkie ściany i dach są obite gontem. Dachy namiotowe bez załamań uzupełniają kalenice i wieńczą je pozornie wieloboczne latarnie. Zwieńczenia zdobią różne ozdobne krzyże. Ponad wieżą wstawiono hełm namiotowo-baniasty. Prezbiterium i nawę pokrywają pozorne sklepienia kopulaste. W babińcu jest płaski strop. Budynek otacza drewniane ogrodzenie z jedną bramką.

Wnętrze cerkwi Kosmy i Damiana

Wnętrze świątyni jest zdobione polichromią architektoniczną, ornamentalną i figuralną, która powstała około 1900 roku. Malowidła na ścianach imitują marmurowe kolumny. Strop nawy zdobiony jest przez Trójcę Świętą, a w babińcu przez Opiekę Bogurodzicy. Wzdłuż ścian babińca oraz zachodniej części ścian nawy zawieszony jest chór muzyczny. Ozdobiony jest przez rzeźbioną arkadowo balustradę. Pomiędzy nawą a prezbiterium ustawiono współczesną przegrodę o charakterze ikonostasu. W dolnej części znajdują się cztery namiestne ikony z początku XX wieku. U góry na ścianie mieszczą się obrazy apostołów oraz Chrystusa i Boga Ojca. Z kolei ściany nawy zdobią starsze ikony, które znajdowały się we wcześniejszym ikonostasie z początki XIX wieku. Dokładnie są to Matka Boża z Dzieciątkiem i Chrystus Pantokrator. W przedsionku stoi dwustronnie malowany krzyż procesyjny z początku XIX wieku. Cerkiew posiada dzwon Włodzimierz z 1924 roku.

Dodatkowo przez Skwirtne (łemkowski: Шквіртне, w latach 1977–1981 Skwierzyn) przebiega zielony Szlak im. Wincentego Pola, prowadzący z Wysowej przez Kozie Żebro (847 m n.m.p.) na Magurę Małastowską.

Źródło:
[1] http://parafiauscie.pl/

Kościół pw. Świętych Kosmy i Damiana, Skwirtne, gmina Uście Gorlickie, powiat gorlicki, województwo małopolskie, 38-315, Polska