Romański kościół w Gieczu
Romański kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Gieczu jest jednym z najcenniejszych zabytków architektury romańskiej w Polsce. Jako milczący świadek początków chrześcijaństwa w Wielkopolsce i narodzin polskiego państwa, zachwyca zarówno historią, jak i swoją formą. Zachowany w zasadniczo nieprzekształconej postaci, posiada ogromną wartość naukową i historyczną.
Kościół w Gieczu prawdopodobnie wzniesiono w drugiej połowie XII wieku (niektórzy badacze datują jego budowę nawet od X do przełomu XII i XIII wieku) na miejscu wcześniejszego obiektu sakralnego. Budowla była wielokrotnie restaurowana – najważniejsze prace wykonano po pożarze w 1713 roku, później pod koniec XVIII wieku, w połowie XIX wieku, a także w 1881 i 1900 roku. W XIX wieku do głównej bryły dobudowano szkarpy, kruchtę oraz wieżę.
Kościół w Gieczu: Kolejne odkrycia
Podczas restauracji w 1951 roku i w kolejnych latach odkryto ślady wcześniejszej, przedromańskiej świątyni, zniszczonej podczas najazdu czeskiego w 1039 roku. Wówczas znaleziono także romańską mensę ołtarzową o wymiarach 150×116×130 cm, wykonaną z siedmiu warstw kamiennych ciosów.
W latach 1953–1956 przeprowadzono prace wzmacniające grunt i ściany kościoła, rozebrano XIX-wieczne dobudówki, podwyższono ściany, zrekonstruowano sklepienia i częściowo otwory okienne.
Historia miejsca: ostrzenie mieczy
Przed wiekami kościół stał w samym centrum osady. Szeroki most łączył go z grodem piastowskim nad dziś już nieistniejącym jeziorem. Pierwsza świątynia powstała tu już w XI wieku, a jej fragmenty można zobaczyć w podziemiach współczesnego budynku. Obecny kościół wzniesiono głównie z granitu, choć w narożnikach wykorzystano także kostki piaskowca. Nacięcia w kamieniach powstały podczas ostrzenia i polerowania mieczy, co – według wierzeń – miało przynosić szczęście w bitwie.
Budowa i architektura
Kościół jest jednonawowy, z węższym i niższym prezbiterium zakończonym półkolistą absydą. Ściany w większości pozostawiono nietynkowane, poza fragmentem dobudowanym w 1954 roku. Dachy nawy i prezbiterium mają prosty dwuspadowy kształt i pokryte są gontem.
W prezbiterium po północnej i południowej stronie znajdują się półkoliste wnęki. Sklepienia wnętrza zrekonstruowano – w absydzie mają formę hemisferyczną. W prezbiterium – kolebkową, a nad nawą główną znajduje się drewniany strop oparty na belkach. Nawę od prezbiterium oddziela półkolisty łuk tęczowy. Okna są ukośnie rozglifione – od północy zachowały się oryginalne, od południa jedno odsłonięto spod tynku, a dwa pozostałe zrekonstruowano.
Wyposażenie i odkrycia archeologiczne
W wyposażeniu kościoła warto zwrócić uwagę na romańską kamienną mensę ołtarzową. Warta uwagi jest także rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus, pochodzącą z około 1630–1640 roku.
Podczas badań archeologicznych we wnętrzu odkryto na głębokości około 120 cm pozostałości posadzki wapiennej. Znaleziono w tym czasie także kamienne fundamenty dwóch filarów pochodzących z pierwszej połowy XI wieku.
Uwielbiam odkrywać miejsca, w których nie byłem. Chodzę po górach i podróżuję. Interesuje mnie historia, sport oraz etnografia. Zajmuję się także genealogią rodzinną.