Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej w Czerlejnie
Parafia w Czerlejnie ma naprawdę głębokie korzenie – jej początki sięgają przełomu XI i XII wieku. Pierwsza udokumentowana wzmianka o kościele pochodzi z 1268 roku. Przez blisko pięć stuleci, od 1257 do 1796 roku, świątynia należała do Kapituły Gnieźnieńskiej. W 1510 roku odnotowano, że kościół miał nie tylko obecne wezwanie, ale także patronów: św. Idziego i św. Katarzynę. W 1616 roku w okolicy powstał nawet drugi kościół parafialny. Obecny, trzeci w tym miejscu budynek, stoi tu do dziś.
Dalsze losy kościoła
Już w 1682 roku Piotr Prędkiewicz ufundował puszkę z aniołami, która służy wiernym po dziś dzień. Drewniany kościół, który widzimy dzisiaj, powstał w 1743 roku dzięki staraniom proboszcza Łukasza Lubaszowskiego. Ma konstrukcję wieńcową, dach kryty gontem i charakterystyczną wieżę z barokowym hełmem.
Od 1752 roku przy kościele działało bractwo św. Marii Magdaleny, które opiekowało się świątynią i szerzyło kult patronki. W latach 1763–1777 parafia w Kleszczewie była tymczasowo przyłączona do Czerlejna, jednak miejscowość zachowała swoje prawa parafialne dzięki utworzeniu wikariatu wieczystego i ostatecznie odzyskała pełną samodzielność przed 1777 rokiem.
Świątynię konsekrowano 25 października 1767 roku. Dokonał tego biskup Ludwik de Riaucourt:
„Roku Pańskiego 1767 dnia 25 miesiąca października, w 20 niedzielę po Zesłaniu Ducha Św. ja Ludwik de Riaucour, biskup Ptolomidy, kanonik metropolitalny gnieźnieński, oficiał, prepozyt itd. konsekrowałem ten Kosciół w Czerlejnie i ołtarz p.w. N.M.P. Wniebowziętej. Umieściłem w nim relikwie św. Męczenników Gaudentego i Filotei i udzieliłem wszystkim wiernym dzisiaj jeden rok, a nawiedzajacym kościół w rocznice konsekracji wyznaczyłem na niedziele w oktawie Wszystkich Świętych”.
Kościół przeszedł gruntowną renowację w 1958 roku.
Wnętrze kościoła
Główny ołtarz to prawdziwa perełka rokokowego stylu, powstała przed 1767 rokiem. Centralnym motywem jest Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, a bogactwo zdobień i barokowych figur Czterech Ewangelistów robi ogromne wrażenie. Tabernakulum wykonano w 1930 roku, ale krzyż na nim oraz lichtarze pochodzi z połowy XVIII wieku, pięknie spajając elementy dawnej tradycji.
Wokół ołtarza znajduje się kolekcja rzeźb:
- Gotycka Matka Boża z Dzieciątkiem (około 1370 r.), z lipowego drewna, pokryta polichromią.
- Salvator Mundi z pierwszej połowy XVIII wieku.
- Stół ofiarny z aniołami późnobarokowymi sprzed 1767 roku, pochodzący z dawnego tabernakulum.
- Grupa pasyjna nad wejściem do zakrystii, z drugiej połowy XVI wieku, pierwotnie na belce tęczowej w poprzednim kościele.
- Anioł na obłoku z sufitu, z lat 1743–1767, autor ten sam co rzeźby w ołtarzu głównym.
- Ambona i chrzcielnica rokokowe, sprzed 1767 roku.
- Postacie biskupów na filarach, późnorenesansowe, z około 1600 roku.
Ołtarze boczne
Po lewej stronie stoi rokokowy ołtarz sprzed 1767 roku z obrazem Ecce Homo. Po bokach – figury Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana.
Po prawej stronie znajduje się rokokowy ołtarz z około 1767 roku, zwany ołtarzem św. Marii Magdaleny. W centrum – XIX-wieczny obraz św. Katarzyny, a na zasuwie Trójca Przenajświętsza z drugiej połowy XIX wieku. Towarzyszą mu figury św. Piotra i św. Jana Chrzciciela, powstałe równocześnie z ołtarzem.
Z ciekawszych detali architektonicznych warto wspomnieć zamek prowadzący do kruchty południowej z przełomu XVI/XVII wieku.
Zabytki w zakrystii
Zakrystia kryje wiele cennych skarbów:
- Późnobarokowa szafa z 1750 r., z fragmentami starszego ołtarza z około 1600 r.
- XVIII-wieczny krucyfiks o cechach ludowych.
- Rokokowa figura Chrystusa Zmartwychwstałego z drugiej połowy XVIII w., ze złoceniami.
- Srebrny, złocony kielich mszalny z tego samego okresu.
- Puszka z aniołami z 1682 r., ufundowana przez Piotra Prędkiewicza.
- Relikwiarz późnobarokowy z lat 1720–1730, drewno i trybowana blacha.
- Metalowa puszka na hostie z XVIII w.
Otoczenie kościoła
Przed świątynią stoi romańska kropielnica z XIII wieku – mały, ale niezwykle cenny ślad pierwszego kościoła. Obok widać drewnianą dzwonnicę z trzema dzwonami.
Na przykościelnym cmentarzu spoczywają dawni proboszczowie:
- ks. Antoni Formanowicz (1829–1913)
- ks. Teofil Wachowski (1878–1952)
- ks. Stanisław Remelski (1893–1949)
- Są tu też okazałe grobowce rodzin Ziołeckich i Antoniostwa Wadyńskich.
Tuż obok kościoła stoi pomnik „Z życia do życia” poświęcony Janowi Pawłowi II, wzniesiony w 2007 roku.
Po drugiej stronie ulicy uwagę przyciąga neorenesansowy pałac, który dopełnia historyczny klimat okolicy.
Źródło:
[1] https://www.czerlejno.archpoznan.pl/
Uwielbiam odkrywać miejsca, w których nie byłem. Chodzę po górach i podróżuję. Interesuje mnie historia, sport oraz etnografia. Zajmuję się także genealogią rodzinną.