Jadąc do Cieszyna przy głównej drodze w miejscowości Pruchna na ulicy Katowickiej stoi kamienny XVII wieczny krzyż pokutny wykonany z piaskowca. Jest to nieliczny i najstarszy tego typu zabytek na Śląsku Cieszyńskim. Krzyż znajdował się wcześniej w rowie przy drodze Cieszyn – Katowice. W 2009 roku został on odrestaurowany przez pracownię konserwatorską Andrzeja Zdyra z Zawoi na zlecenie Urzędu Miejskiego w Strumieniu i postawiono na skrzyżowaniu ulic Klisztwa i Cieszyńskiej. Co ciekawe pierwotne miejsce, gdzie stał krzyż znajdowało się po drugiej stronie tejże drogi, jednak mieszkaniec Pruchnej, pan Paweł Błahut przeniósł go w pobliże swojej posesji, gdyż uległby on zniszczeniu z powodu budowy drogi Pawłowice – Cieszyn.
Historia krzyża z Pruchnej
Tradycja stawiania krzyży pokutnych pochodzi z XIII wieku, kiedy to ich stawianie było formą pokuty za morderstwo. W Polsce zachowało się około 600 takich krzyży, a w całej Europie siedem tysięcy. Ówczesne prawo mówiło, by stawiano je w miejscu popełnienia czynu. W przypadku krzyża z Pruchnej jego budowę zlecili sprawcy zabójstwa syna pana Jana Czerwenki, obywatela starego Cieszyna, do którego doszło 25 lutego 1645 roku. Napis jest wykonany alfabetem gotyckim w języku staroczeskim. Całość brzmi: “Roku 1645 dnia 25 lutego został na tym miejscu przez lekkomyślnych towarzyszy syn pana Jana Czerwenki obywatela Starego Cieszyna zamordowany. Boże, bądź miłościw duszy jego amen.“
Nie zemścił się on jednak w podobny sposób, tylko zgodził się pojednać. Dotyczyło to opłacenia tzw. główszczyzny – na to składała się pewna suma pieniędzy za głowę zabitego i pokora, publiczne i upokarzające przeprosiny i prośba o wybaczenie. Na sam koniec sprawca zabójstwa musiał odbyć pokutę. Na to z kolei składała się ofiara na przytułki, kościoły, pielgrzymki oraz wzniesienie krzyża pokutnego.
Monika Pawlak
Główna 61, Pruchna, województwo śląskie, Polska
źródła:
[1] „Zarys dziejów i życia społecznego wsi Pruchna”; Ewa Raszka, Pruchna 2010, ss 36-37
[2] zdjęcie archiwalne: parafia-pruchna.pl
[3] http://gazetacodzienna.pl/article/kultura/pruchna-odnowili-najstarszy-na-slasku-krzyz-pokutny
Od zawsze moją pasją była historia i jej tajemnice. Uwielbiam górskie wędrówki oraz zwiedzanie miejsc mało znanych, ale wartych uwagi.
