Przemierzając Bośnię i Hercegowinę odwiedziliśmy stolicę Hercegowiny: Mostar ze słynnym XVI-wiecznym mostem. Udając się w dalszą drogę postanowiliśmy zwiedzić także Blagaj. To tutaj znajduje się XV-wieczny “dom derwiszy”. Przewodniki zachęcają do jego odwiedzenia, więc skorzystaliśmy z tej propozycji, tym bardziej że to tylko 13 kilometrów od Mostaru. W 20 minut można się tutaj także dostać z tego miasta autobusem.
Muzułmański zakon z Turcji
Wirujący derwisze (tur. Mevlevilik) to zakon muzułmański powstały w Turcji w XIII wieku. Założycielem bractwa był Rumi, który był najwybitniejszym poetą sufickim, teologiem islamskim i mistykiem perskim. Nazwa odnosi się do charakterystycznej medytacji podczas modlitw w zakonie, która polega na “tańczeniu” i “wirowaniu” w celu większego zbliżenia do Boga.
W dzisiejszych czasach taniec ten można oglądać podczas podczas występów grup tanecznych w Turcji. W trakcie tańca derwisze m.in. recytują podczas śpiewu sto najpiękniejszych imion Boga (zikr). Zespoły także koncertują w Polsce, np. “Noureddine Khourchid & Whirling Dervishes of Syria” z Damaszku lub słynny i wielokrotnie nagradzany “Mekder”.
Dom derwiszy w Blagaju powstał w miejscu wcześniejszego sanktuarium Bogomila i późniejszej dawnej twierdzy Imperium Rzymskiego. Wybudowany został w stylu ottomańskim w 1470 roku i znajduje się nad największym w Europie wywierzyskiem krasowym utworzonym przez wypływającą z jaskini rzekę Bune. Ulokowany u podnóża około 240-metrowej skały prezentuje się bardzo okazale. Do czasów dzisiejszych nie zachowały się zabudowania leżące niegdyś niżej. Tekija (inaczej tekke, chanaka: świątynia, gdzie modlą się i przebywają członkowie zakonu) była otwarta do końca życia ostatniego tutejszego szejka, Sejdo Sehovicia zmarłego w 1925 roku. Po II wojnie światowej w Jugosławii działalność derwiszy została zakazana.
Prace renowacyjne
Po 1974 roku poprzez ożywienie tradycji miejsca pielgrzymek, wspólnego corocznego świętowania Mawlid (religijne świętowanie narodzin proroka Mahometa w drugiej sobocie maja), Tekke zaczęła przywracać poprzednią wagę. W 2012 i 2013 roku zrekonstruowano m.in. musafirhane (pensjonat) znajdująca się przy wejściu. Miejsce na całym świecie jest znane jako “Tekija u źródła rzeki Buna”.
Miejsce jest otwarte dla turystów, jednak obowiązują specjalne zasady jak to we wszystkich muzułmańskich miejscach religijnych. Trzeba zostawić obuwie na zewnątrz oraz zakryć nogi powyżej kolan. Kobiety muszą dodatkowo założyć chusty. Pomaga w tym mężczyzna, który jest muezinem i nawołuje do modlitw.
Zwiedzanie Tekije
Wewnętrzny układ pomieszczeń zorganizowany został w odniesieniu do wszystkich elementów świętej geometrii. W ten sposób element wymaga dodatkowego wyjaśnienia i posiada określoną logikę. Renowacje “domu” częściowo zmieniły te zasady. Trzykondygnacyjny obiekt z dziedzińcem zawiera pokój gościnny, z którym łączą się inne pomieszczenia. Chodzi się po wyścielonych dywanach. W pomieszczeniach znajdują się małe dywaniki (mahriby) do modlitwy oraz księgi Koranu. Znajduje się tutaj także mauzoleum z dwoma grobowcami. Legenda mówi, że jak się postawi przed pokojem wiadro z wodą i ręcznik i na następny dzień ręcznik będzie mokry, to znaczy, że ktoś go użył. Na terenie “domu” znajduje się wiele miejsc ablucji (dlatego jest dużo miejsc poboru wody) i jest to związane z przygotowaniem muzułmanów do modlitwy.
Nie tylko świątynia
Obok świątyni wypływa źródło rzeki Buny. Wypływa tutaj woda w ilości 43 tysięcy litrów na sekundę, tworząc rwącą rzekę o szmaragdowym kolorze. Organizowane są tu wycieczki do wnętrza jaskini na pontonach z użyciem liny oraz można wypożyczyć kajaki. Po obu stronach rzeki ulokowanych jest wiele restauracji oraz miejscowych kramów. Przez rzekę przebiega kamienny most. Stąd prowadzi także ścieżka o długości kilometra na skały o wysokości 266 metrów. To właśnie tutaj funkcjonowały rzymskie twierdze. Obecnie zamek Stjepan grad otoczony jest wysokimi na 12-14 metrów murami grubymi na 1,5 metra. Kolejna tutejsza legenda mówi, że mieszkała tutaj ostatnia żona władcy Hercegowiny ze służkami z zasłoniętymi twarzami i rozmawiającymi tylko z nią. Sprawa jednak wyszła na jaw, gdyż władca Hercegowiny odkrył prawdę. Służkami okazali się mężczyźni przebrani za kobiety, którzy “zabawiali” jego żonę. Wszyscy zostali zabici.
Ważne miejsce nie tylko dla Bośni i Hercegowny
Miejsce pielgrzymek w Blagaj łączy starą tradycję gromadzenia się obok źródeł rzek, pasm górskich, grobów ludzi, wyjątkowej flory i ważnych wydarzeń historycznych na tych terenach. Miejsce pielgrzymek u źródła rzeki Buna jest jednym z najsilniejszych ogniw muzułmańskich w Bośni i Hercegowiny. Dotyczy to ich historii i ludzi, którzy odeszli.
Tekije można zwiedzać, pozostawiając samochód na płatnym parkingu pod samym “domem”. Myśmy skorzystali z miejsc parkingowych prowadzonych przez miejscowych mieszkańców, którzy udostępniają swoje przydomowe tereny. Stąd prowadzi asfaltowa droga do świątyni. Po drodze znajduje się sporo budek z różnymi bibelotami. Można tutaj także kupić przyprawy, rakije, soki, miody, pamiątki itp. Nad rzeką znajdują się także miejsca serwujące arbuzy, maliny, melony — owoce chłodzą się w lodowatej rzece.
Polecam naturalne soki do rozcieńczania z wodą – na stoiskach większość produktów można degustować.
Przelicznik bośniackiej waluty KM (marka zamienna) do euro: 2 KM = 1 euro
parking na prywatnej posesji: 4 KM
bilet do “domu derwiszy”: 5 KM
wycieczka pontonem: 10 KM
magnes: 2 KM
porcja kawałków arbuza: 3 KM
rakija 250 ml: 5 KM
naturalny sok z granatu do rozcieńczania: 5 KM
woda mineralna 250 ml: 4 KM
Tomek
Blagaj, Federacija Bosne i Hercegovine, Bośnia i Hercegowina
Uwielbiam odkrywać miejsca, w których nie byłem. Chodzę po górach i podróżuję. Interesuje mnie historia, sport oraz etnografia. Zajmuję się także genealogią rodzinną.
